Kifaia in Gaza (verslag 3)

160520 gaza verslag 3 1

160520 gaza verslag 3 2

160520 gaza verslag 3 3

160520 gaza verslag 3 4

160520 gaza verslag 3 5

160520 gaza verslag 3 6

In een van de open klinieken van de PMRS, vlakbij de grens, bij een Bedoeïenendorp, spreken we met een vrouw, Samira Abu Namous, die er van alles is: ze is maatschappelijk werkster, leidt de receptie, de apotheek, geeft er voorlichtingscursussen, vooral aan vrouwen. Een levendige, goedlachse vrouw, die graag met ons praat. Nu blijkt het een voordeel dat we als Kifaia-ploeg deze keer alleen met vrouwen zijn - dat was niet speciaal de bedoeling - en dat we van de PMRS ook een vrouw meehebben, Maha. We komen op de vrouwenissues, ook de meer pijnlijke onderwerpen die in gemengd gezelschap moeilijk aan de orde komen.

De Bedoeïenengemeenschap hoort bij de meest traditionele en conservatieve in Gaza, een gesloten gemeenschap met veel problemen. Ze wonen op een erg onveilige plek, zo dichtbij de grens, en de voorzieningen zijn er slecht. Zo is er praktisch geen riolering, er is geen zuiveringsinstallatie, de grond is er vervuild, de stinkende poel waar het afvalwater in wordt verzameld is al een keer overgelopen, waardoor er mensen zijn verdronken en de bewoners van hun hutjes moesten worden geëvacueerd, en veel kinderen hebben huidproblemen door het vuil. Er is nog minder werk beschikbaar dan in de rest van Gaza, en veel gezinnen hier zijn geheel afhankelijk van liefdadigheid. Ze blijken ook al niet te vallen onder de hulp die aan erkende vluchtelingen gegeven wordt, want als Bedoeïenen hebben ze zich nooit als vluchtelingen geregistreerd.

Maar al gauw komen we te spreken over de problemen die te maken hebben met de traditionele opvattingen over vrouwen en mannen. Doordat veel van de hulp die ze verlenen te maken heeft met zwangerschappen en zuigelingenzorg, komen er veel vrouwen naar de kliniek. Er wordt nog steeds vaak op veel te jonge leeftijd getrouwd, meisjes van veertien, en geboortebeperking is er, anders dan in het grootste deel van Gaza, nog taboe. En dus kan een vrouw van dertig al tien kinderen hebben. Samira kent een vrouw met vijftien kinderen. Veel van de vrouwen zijn slecht gevoed, net als hun kinderen, en er is veel bloedarmoede. De PMRS probeert die vrouwen te bereiken, en via de gezondheidszorg lukt dat wel.Er is wel verandering, maar het gaat heel langzaam, zegt Samira. De cursussen over gezondheid worden tegenwoordig goed bezocht door de vrouwen, het is een legitieme manier om elkaar als vrouwen te treffen zonder hun mannen erbij. Die zijn vaak onderwerp van discussie. Veel mannen hebben geen werk, hangen thuis rond, zitten maar een beetje op het internet te klooien, er zijn mannen verslaafd aan tremadol, een zwaar pijnstillend middel. En ja, er is sprake van toegenomen huiselijk geweld. De vrouwen spreken er met elkaar over hoe ze daarmee om kunnen gaan. Scheiding is meestal geen optie, er is geen alternatief voor de vrouwen waar ze heen kunnen. Bij scheiding raken vrouwen meestal hun kinderen kwijt, omdat die horen bij de familie van hun man. Ze willen hun man ook niet kwijt, ze willen dat hij zich gedraagt.En er was tijdens het offensief nog een groot probleem: de bevolking van de dorpen had toevlucht gezocht in de UNRWA-school, waar een paar duizend mensen op elkaar gepakt in de klaslokalen verbleven. Er was een groot tekort aan sanitair. Er waren geen douches. En jonge vrouwen die 's nachts naar de WC moesten liepen gevaar aangerand te worden. Er zijn nu cursussen weerbaarheid voor vrouwen tussen de 15 en de 25.

En de mannen? Wordt het geen tijd dat die een cursus krijgen? Samira knikt. Het is nog moeilijk. De vrouwen zeggen: onze mannen zijn lui.Maar er gebeurt intussen wel wat. Een vrouw was getrouwd met een sadistische man die haar mishandelde, hij drukte vaak zijn sigaretten op haar uit, en de kinderen waren er getuige van. Die vrouw was het na acht jaar zo zat dat ze wegliep. Het werd nieuws. Als het mijn eer is om bij die man te blijven, dan wil ik liever oneervol leven had ze gezegd. De rechtbank stond haar een scheiding toe, dankzij het feit dat ze de mishandeling met haar lichaam aan kon tonen, en ze kreeg ook nog de kinderen toegewezen. Een mijlpaal. Maar de meeste vrouwen zullen niet voor echtscheiding kiezen, zegt Samira. Er is nog een lange weg te gaan.

De problemen van de Bedoeïenenvrouwen zijn niet doorsnee in Gaza, er zijn al vele jaren vrouwenorganisaties die zich inzetten voor 'vrouwenrechten', voor geboorteplanning, voor het tegengaan van te vroege huwelijken. Maha is een vrouw die helemaal aan de andere kant van het spectrum staat. Ze is gescheiden, leeft in Gaza met haar twee dochters, ze doet geen hoofddoek om. Daar krijgt ze wel eens commentaar op, zegt ze, maar het is geen echt probleem. Wel vermijdt ze het het liefst om er zonder gezelschap op uit te gaan. De bezetting heeft het werk van de vrouwenorganisaties moeilijker gemaakt. Het lijkt een paradox dat mensen die weinig van de toekomst te verwachten hebben juist veel kinderen krijgen, tot we beseffen dat kinderen je oudedagsvoorziening zijn. Zij zullen later voor hun familie moeten zorgen. Ik had er nog wel uren door kunnen praten, maar we moesten weer verder.